Άγχος, διαχείριση άγχους και αγχώδεις διαταραχές … Αρχικά η λέξη “Άγχος” χρησιμοποιείται συνεχώς στην καθημερινή κοινωνική επικοινωνία των ανθρώπων, γεγονός που μαρτυρά ότι πρόκειται για ένα κοινό και συνηθισμένο βίωμα. Τι είναι το άγχος και σε τι διαφέρει από το φόβο;
Τι είναι ο φόβος ; Συνήθως ο φόβος ορίζεται ως μια δυσάρεστη αίσθηση που σχετίζεται με την επέλευση ενός άμεσου και συγκεκριμένου κινδύνου. Για παράδειγμα, ένα άτομο που βλέπει ξαφνικά μπροστά του μια οχιά. Πρόκειται για ένα συγκεκριμένο, επικίνδυνο στοιχείο που απειλεί τη ζωή ή την ακεραιότητα του ατόμου. Ο φόβος αποτελείται από μια δυσάρεστη υποκειμενική αίσθηση με γνωστικό υπόβαθρο –το άτομο σκέπτεται: «κινδυνεύω, μπορεί να πάθω κάτι επιβλαβές- καθώς και από σωματικές αντιδράσεις όπως ταχυπαλμία, εφίδρωση κ.λπ. Ο φόβος διασφαλίζει τη ζωή του ατόμου επειδή του επιτρέπει να εντοπίζει και μετά να αντιμετωπίζει υπαρκτούς κινδύνους. Ενεργοποιεί την αντίδραση πάλης ή φυγής (fight or flight response), μια αντίδραση διέγερσης του οργανισμού που ωθεί το άτομο να αντιμετωπίσει ένα κίνδυνο διαχείριση άγχους είτε επιθετικά είτε με φυγή. Τόσο ο φόβος όσο και η αντίδραση αυτή έχουν επιτρέψει την επιβίωση και την εξέλιξη του ανθρώπινου είδους.
Το άγχος έχει κοινά χαρακτηριστικά με το φόβο. Πρόκειται για ένα δυσάρεστο υποκειμενικό βίωμα που συσχετίζεται με την αίσθηση κινδύνου, δηλαδή συνοδεύεται από τη σκέψη ότι κάτι κακό θα συμβεί και εκδηλώνεται με τις ίδιες σωματικές αντιδράσεις όπως και ο φόβος.
Στην περίπτωση του άγχους όμως η εκτίμηση κινδύνου δεν είναι ρεαλιστική ή/και η συναισθηματική αίσθηση του φόβου είναι υπερβολική. Δηλαδή η εκτίμηση του κινδύνου απέχει από την πραγματικότητα. Για παράδειγμα κάποιος λέει «δεν μπαίνω στη θάλασσα, γιατί μπορεί να με φάει ένα πολύ μεγάλο ψάρι», ένα ενδεχόμενο που θα μπορούσε να συμβεί αλλά δεν είναι πολύ πιθανό. Μπορεί ακόμα να μην αφορά καθόλου σε πραγματικό κίνδυνο, όπως στην περίπτωση του ατόμου που λέει: «δεν αντέχω να βλέπω φωτογραφίες με μεγάλα ψάρια, γιατί μου προκαλούν τρόμο». Σε άλλες περιπτώσεις το αντικείμενο του άγχους είναι ασαφές, όπως όταν ο πάσχων λέει «αισθάνομαι ότι κάτι κακό θα συμβεί αλλά δεν μπορώ να το προσδιορίσω». Επιπλέον , η συναισθηματική αντίδραση του ατόμου είναι πολύ πιο έντονη από εκείνη την οποία θα δικαιολογούσε η εκτίμηση της πραγματικότητας.
Η διαχείριση άγχους αποτελεί μια σημαντική δεξιότητα που όλοι πρέπει να κατέχουμε καθώς παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση των καθημερινών μας προβλημάτων.
Το άγχος θεωρείται παθολογικό εάν δημιουργεί προβλήματα στην καθημερινή λειτουργικότητα, στον επαγγελματικό τομέα, στην επίτευξη επιθυμητών στόχων ή στη συναισθηματική ηρεμία του ατόμου, οπότε εκεί μιλάμε για κάποια Αγχώδη Διαταραχή. Η διαχείριση άγχους μπορεί να επιλυθεί μεσώ τις ψυχοθεραπευτικής μεθόδου, υπό τη μορφή ατομικών συνεδριών.
ΑΓΧΩΔΕΙΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ
Διαταραχή Πανικού με ή χωρίς Αγοραφοβία
Στις αγχώδεις διαταραχές όπως η Διαταραχή Πανικού ( κρίση πανικού ) το άτομο προσβάλλεται από επαναλαμβανόμενες κρίσεις, δηλαδή από διακριτά επεισόδια, στη διάρκεια των οποίων κατακλύζεται από έντονο άγχος που φτάνει στα επίπεδα τρόμου.
Οι αγχώδεις διαταραχές αυτές ( κρίσεις πανικού ) συχνά εκδηλώνονται ξαφνικά και κατά την άποψη του πάσχοντα «έρχονται από το πουθενά». Η κρίση πανικού κορυφώνεται μέσα σε 10 λεπτά και κατά τη διάρκεια της το άτομο βιώνει τέσσερα από τα ακόλουθα συμπτώματα: επιτάχυνση του καρδιακού ρυθμού, εφίδρωση , τρέμουλο, αίσθημα λαχανιάσματος ή ασφυξίας, αίσθημα πνιγμού , πόνο ή δυσφορία στον θώρακα, ναυτία ή κοιλιακή ενόχληση, αίσθημα ζάλης, αστάθειας ή τάση για λιποθυμία. Πολύ συχνά ο πάσχων φοβάται ότι πεθαίνει ή ότι αντιμετωπίζει βιολογικό πρόβλημα, για παράδειγμα καρδιακή προσβολή, με αποτέλεσμα να φτάνει στο νοσοκομείο. Ο πάσχων μπορεί ακόμα να φοβάται ότι θα χάσει τον έλεγχο ή θα τρελαθεί. Επιπλέον μπορεί να έχει μια αίσθηση αποπραγματοποιήσης ή μια αίσθηση αποπροσωποποίησης. Όλα αυτά μαζί χρίζουν διάγνωση και θεραπεία με στόχο τη διαχείριση άγχους.
ΑΓΟΡΑΦΟΒΙΑ
Ο όρος αγοραφοβία προέρχεται από την ελληνική γλώσσα (φόβος της αγοράς ή των ανοιχτών χώρων). Το βασικό χαρακτηριστικό της διαταραχής είναι μια αίσθηση άγχους του πάσχοντα, όταν βρίσκεται κάπου από όπου η φυγή μπορεί να είναι δύσκολη ή να προκαλεί αμηχανία ή μπορεί να μην υπάρχει διαθέσιμη βοήθεια σε περίπτωση που το άτομο αισθανθεί πανικό.
Οι φόβοι του πάσχοντα κατά κανόνα αφορούν σε καταστάσεις που περιλαμβάνουν το να είναι μόνος εκτός σπιτιού, ανάμεσα σε πλήθος ή να περιμένει σε ουρά, να βρίσκεται πάνω σε γέφυρα ή να ταξιδεύει π.χ. με λεωφορείο, τρένο ή αυτοκίνητο. Η διαχείριση άγχους σε αυτές τις περιπτώσεις είναι απαραίτητη.
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΦΟΒΙΑ (ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΓΧΩΔΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ)
Το άτομο που έχει κοινωνική φοβία φοβάται μια ή περισσότερες συνθήκες κοινωνικής φύσης είτε άλλες καταστάσεις στις οποίες υπάρχει πιθανότητα να τον παρατηρήσουν ή να τον κρίνουν οι άλλοι. Ο φόβος εκδηλώνεται σε δυο είδη συνθηκών.
Η πρώτη αφορά στην ανάληψη κάποιας δραστηριότητας μπροστά σε αγνώστους , όπως είναι για παράδειγμα μια ομιλία σε ένα δημόσιο χώρο, δραστηριότητα που σχετίζεται πιο συχνά με την κοινωνική φοβία.
Η άλλη συνθήκη αφορά σε διαπροσωπικές επαφές, όπως το να πηγαίνει σε ένα πάρτυ ή να βγαίνει ραντεβού. Το άτομο φοβάται ότι οι άλλοι άνθρωποι τον κοιτούν με κριτικό μάτι, αναζητώντας ενδείξεις ανεπάρκειας η αδυναμίας. Ενώ ο ίδιος γνωρίζει ότι οι φόβοι του είναι υπερβολικοί, αποφεύγει τις καταστάσεις που φοβάται ή τις υπομένει βιώνοντας έντονο άγχος.
ΕΙΔΙΚΗ ΦΟΒΙΑ
Οι Eιδικές Φοβίες έχουν να κάνουν με το φόβο για κάποιο αντικείμενο ή κάποια κατάσταση, όπως τα μικρά ζώα, τα φίδια, τους κλειστούς χώρους, ή τα αεροπλάνα.
ΓΕΝΙΚΕΥΜΕΝΗ ΑΓΧΩΔΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ
Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή (ΓΑΔ) είναι ανήκει στις αγχώδεις διαταραχές που χαρακτηρίζονται από υπερβολικές, ανεξέλεγκτες και συχνά παράλογες ανησυχίες. Για τη διάγνωση αυτής της διαταραχής, τα συμπτώματα πρέπει να διαρκούν τουλάχιστον έξι μήνες. Αυτή η υπερβολική ανησυχία συχνά επηρεάζει την καθημερινή λειτουργία, και τα άτομα που πάσχουν από ΓΑΔ προβλέπουν συνήθως καταστροφή και ανησυχούν υπερβολικά για καθημερινά ζητήματα , όπως θέματα υγείας, χρήματα, θάνατος, οικογενειακά προβλήματα, προβλήματα φιλίας, προβλήματα διαπροσωπικών σχέσεων, ή δυσκολίες της εργασίας.
Στις γενικευμένες αγχώδεις διαταραχές τα άτομα συχνά παρουσιάζουν μια ποικιλία από σωματικά συμπτώματα, όπως κόπωση, νευρικότητα, πονοκεφάλους , ναυτία, μούδιασμα στα χέρια και τα πόδια, μυϊκή ένταση, μυϊκούς πόνους , δυσκολία στην κατάποση, δυσκολία στην αναπνοή, δυσκολία στη συγκέντρωση, τρέμουλο, συσπάσεις, ευερεθιστότητα, διέγερση, εφίδρωση, ανησυχία, αϋπνία, εξάψεις, εξανθήματα και χαρακτηρίζονται από αδυναμία να ελέγξουν πλήρως την αγωνία τους.
Σήμερα το άγχος είναι ένα από τα πιο σοβαρά πρόβληματα που υποβαθμίζουν την ποιότητα ζωής εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο. Αν νοιώθετε ή έχετε υποψία πως η ζωή σας έχει αρχίσει να υποβαθμίζεται λογω αυτού, μια επίσκεψη σε έναν εξειδικευμένο ψυχολόγο θα σας δώσει τη σωστή κατεύθυνση για την πιο επιτυχημένη διαχείριση του άγχους σας.